De Hongaarse Revolutie van 23 oktober 1956 in het licht van contemporaine Nederlandse dagbladen
1956 Boedapest geschiedenis gerelateerd
Naast de geschiedenis en feiten van de Hongaarse Crisis
1956 Hongaarse demonstraties
De cover van 24 oktober uitgave van "Het Vrije Volk"
23 oktober in Hongarije
Een van de Hongaarse nationale feestdagen is 23 oktober, wat voor ons allemaal een monumentale herinnering is aan de verschrikkingen van het totalitarisme en de aanhoudende actie tegen de totale dictatuur. Daarom is mijn doel om de contemporaine beoordeling van het uitbreken van de revolutie uit te breiden door een beoordeling van de contemporaine Nederlandse persberichten ter informatie te presenteren zonder volledigheid te claimen.
De echo van de gebeurtenissen van 23 oktober 1956 vulde de wereldpers. De middelste fase van de twintigste-eeuwse geschiedenis van de mensheid: de periode van de Koude Oorlog in de bipolaire wereld heeft effect aan deze dag. De geschiedenis van Hongarije werd doorgebracht in het isolement van het IJzeren Gordijn. Het regime van Rákosi was een harde, stalinistische dictatuur met al zijn kenmerken: conceptuele rechtszaken, executies, veronachtzaming van burgerlijke vrijheden, gebruik van geheime dienst ten nadele van de bevolking, eenpartijstelsel, totale dienstverlening aan de Communistische Partij van de Sovjet Unie, gewelddadige voedselvordering, gedwongen oogsysteem, lage levensstandaard, overvolle investeringen in de zware industrie en nog veel meer. Na de Tweede Wereldoorlog kwam de Hongaarse samenleving onder de heerschappij van de communisten die zich in de Hongaarse Arbeiderspartij verzamelden aan het einde van een reeks politieke processen die gedwongen plaatsvonden als gevolg van de voortdurende militaire bezetting van de Sovjet-Unie.
De verschrikkelijke verliezen van de Tweede Wereldoorlog, de enorme kosten voor de wederopbouw van het land, de schaarste aan grondstoffen en de herstelbetalingen maakten het soort kapitaalintensieve ontwikkelingsstructuur van de zware industrie onmogelijk dat de zware-industrialisatie van de Sovjet-Unie betekende. De levensstandard van de bevolking werd laag gehouden door terreur en willekeurige gedwongen opeisen om de belangen van de Sovjet-Unie te dienen. De zware last werd verergerd door een reeks persoonlijke tekortkomingen en fouten. Mátyás Rákosi, die in Hongarije grotendeels omringd was door een heroïsche persoonlijke sekte vergelijkbaar met de “almachtige” Stalin, volgde zijn “meester” zozeer dat hij met recht kan worden beschouwd als “de beste leerling van Stalin”. Stalin zelf vond de overijverige bedoelingen van Rákosi overdreven, dus de psychologische problemen van Rákosi verergerden de historische situatie verder. Na de dood van Stalin werd een tijdelijk versoepelingsproces waargenomen, dat plaatsvond tijdens de loop van de eerste bediening van Imre Nagy. Rákosi werd vervolgens gedwongen on tijdelijk los te laten, maar aangezien de gevechten in de Sovjetleiding hem toelieten, torpedeerde hij het programma van de regering van Nagy en herstelde hij het stalinisme. Rákosi’s strijd om aan de macht te blijven, de honger voor macht van zijn collega-partijleiders en de onvrede van de Hongaarse samenleving culmineerden in 1956.
De cover van 24 oktober uitgave van "De Telegraaf"
De demonstratie van 23 oktober 1956 in Boedapest
in de contemporaine Nederlandse kranten
De Koude Oorlog had een hoogtepunt bereikt in 1956: de bevolking van de lidstaten van het Warschaupact kende een lage levensstandaard en kwetsbaarheid. Naast de arbeidersopstand in Poznan tijdens de zomer van 1956 werd de wereldpolitiek opgeschud door de parallelle Suez-Crisis en de Hongaarse Revolutie en Vrijheidsstrijd. De gebeurtenissen hadden een grote invloed op elkaar en deze kon was gevoeld door de gebruikte bronnen. Onder andere de bronnen illustreert goed hoe de pers trok parallellen tussen de gebeurtenissen in Polen en Hongarije. Een anti stalinistische toespraak van Gomulka, de hervormingsgezinde leider van de Poolse Communistische Partij, tijdens de centrale plenaire vergadering van de Poolse partij op 20 oktober geïnduceerde de reeds ontevreden Hongaarse jeugd te denken aan de mogelijkheid van uiting geven aan hun verzet tegen het systeem in sympathie met Poolse natie. De contemporaine Nederlandse dagbladen vormen een belangrijke bron omdat ze licht werpen op de problemen waarmee de westerse pers wordt geconfronteerd bij de berichtgeving over de demonstratie in Boedapest op 23 oktober 1956 en de daaruit voortvloeiende revolutie en strijd voor vrijheid. Tegelijkertijd bieden de Nederlandse dagbladen van die tijd een geweldige kans om niet alleen de sociale sfeer van de Hongaarse revolutie en vrijheidsstrijd van 1956 te leren kennen vanuit het perspectief van de grote westerse media. De receptie van de historische wereldgebeurtenis, die de Nederlanders aanvankelijk allen de “Hongaarse opstand” noemden, is ook belangrijk voor ons omdat niet alleen de ontvangst van gebeurtenissen bekend kan worden, maar ook de gedachten die de auteurs van de artikelen hebben beïnvloed. Daarom presenteer ik hieronder de gebeurtenissen van 23 oktober 1956 aan de hand van de sfeer, inhoud en verschijning van artikelen die in de kolommen van de Nederlandse dagbladen van 24 oktober 1956 verschijnen. Volgens de brondocumenten zenden de Nederlanders de gebeurtenissen uit in het kielzog van de West-Duitse en Oostenrijkse pers. In ieder geval in de eerste deel van de Hongaarse Revolutie van 23 oktober 1956 en de daaropvolgende strijd voor vrijheid. Hoewel ze in sommige gevallen het West-Duitse en Oostenrijkse nieuws volledig overnamen. In hun artikelen zochten ze over het algemeen naar objectiviteit en de sfeer van de artikelen weerspiegelde duidelijk de sfeer van de Koude Oorlog van die tijd.
De cover van 24 oktober uitgave van "Algemeen Handelsblad"
Een van de meest iconische contemporaine Nederlandse kranten, het Algemeen Handelsblad was een van de Nederlandse persberichten over de gebeurtenissen van 23 oktober 1956 in Hongarije. Het Algemeen Handelsblad was een nationale liberale economische krant, waarvan het nummer van 24 oktober over de situatie in Hongarije ging. “Russische troepen helpen Hongaren bij bedwingen van onlusten” Ondertitel: “Nagy weer premier”. De foto van Imre Nagy en Ernő Gerő verscheen ter illustratie op de omslag. Tenslotte, maar enigszins onnauwkeurig. Hij verwees de gebeurtenissen naar de categorie “massale rellen”. De auteur noteerde als een geweldige prestatie dat de studenten ’s middags mochten marcheren, ondanks dat ze kort daarvoor waren verboden. De ernst van de situatie werd benadrukt door het feit dat de invoering van de avondklok en de noodtoestand al op de voorpagina waren aangegeven, terwijl de gebeurtenissen continu op de derde pagina werden gepubliceerd. De auteur noemde de hoofdpersoon van de titelpagina, Nagy een “gereinigde” titoist, volgens de oriëntatie van de krant en beschouwde zijn positie als onstabiel. De auteur was redelijk goed geïnformeerd toen hij de gebeurtenis op 19 oktober benadrukte, toen veel studenten hun lidmaatschapskaart voor de Communistische Jeugdbeweging inleverden. Hij beschreef de demonstratie op de middag van 23 oktober 1956 als een demonstratie waarin hij sympathie betuigde voor het Poolse volk, een benadering die een van de algemene kenmerken was van de onderzochte artikelen.
De demonstratie werd georganiseerd door de Petoefi Klub, de volgens de auteur een nationalistische communistische intellectuele kring was. Deze vondst keerde ook terug in de kolommen van enkele Nederlandse dagbladen. Het is een interessante uitspraak over dit paradox-element dat de dualiteit van de situatie in Hongarije goed kenmerkte, aangezien de theorie van het communisme eerder internationalistisch dan nationalistisch was. De schrijver benadrukte dat de verzamelde demonstrerende menigte in het stadscentrum vredig was. De mensen droegen alleen Hongaarse nationale symbolen en zongen alleen liedjes met een nationale uitstraling. Onder andere het volkslied dat jarenlang verboden was. De auteur legde specifiek uit dat er geen rood was onder de nationale kokarde en vlaggen. De menigte marcheerde naar het Bem József-plein, wie werd beschreven als een van de Poolse helden van de Hongaarse Revolutie van 1848. Hier eiste de demonstratie vrijheid van pers en meningsuiting evenals voorstellen om de levensstandaard te verhogen, af te schaffen het stalinisme, de vrijheid van buitenlandse handel en de uranium mijnbouw opnieuw te reguleren. De auteur benadrukte dat de parade veel aandacht kreeg in de stad en dat een groot aantal arbeiders en werknemers zich bij de studenten voegde waaronder soldaten buiten dienst van het Hongaarse leger. Hij informeerde zijn lezers over een andere groep demonstraten die onmiddellijk probeerden de enorme bronzen beeld van Stalin en de rode sterren van de top van de huizen te verwijderen. De auteur gaf aan dat de menigte die naar het gebouw van het Parlement marcheerde, ook de terugtrekking van Sovjettroepen begon te eisen, waarna ook militaire eenheden ter plaatse kwamen. Een onnauwkeurigheid is hier te vinden, aangezien hij onzeker beweert dat de legereenheden aanvankelijk traangas gebruikten, maar omdat de menigte niet verspreid was, werden enkele schoten gelost. Aan de andere kant formuleert hij het niet precies, waardoor het niet duidelijk is wanner en waar, noch op wie aan wie die schoten werd afgevuurd. Het artikel benadrukte dat er volgens de officiële radio-uitzending een aantal slachtoffers waren en dat het uitgangspunt van de Hongaarse regering duidelijk was: “fascistische en anti-communistische elementen, die getracht hadden, de Hongaarse volksdemocratie omver te werpen.” Dus hij stelde een staatsgreep vast. Nadat Imre Nagy ’s nachts aan de macht kwam, zag hij een verdere ontwikkeling van de situatie niet zo gunstig omdat Nagy de escalatie van de situatie niet onmiddellijk met enige belofte kon stoppen.
In een ander artikel noemde het Algemeen Handelsblad de gebeurtenis openlijk een “opstand”: een felle rebellie tegen het stalinisme.” Hij was van mening over de veranderingen in het Hongaarse leidershap ’s nachts dat Ernő Gerő kon helpen de situatie te stoppen met de hulp van Sovjettroepen en de nieuwe staf, net zoals Gomulka deed in Polen. Vanuit dit oogpunt vond hij het begrijpelijk om Imre Nagy te herstellen in zijn communistische partij en regeringsfuncties. Volgens hem was Nagy alleen populair onder Hongaren omdat Nagy voorheen werd beschouwd als de leider van een van de Hongaarse partijvleugels, die Rákosi zowel uit de leiding als uit de partij had verdreven. Hij is trouwens een communistische man van vertrouwen in Moskou. Hoe die situatie zich ook ontwikkelt, zou volgens hem een enorm prestigeverlies voor de Hongaarse communisten kunnen betekenen. De auteur van het artikel interpreteerde de uitwisseling van Nagy-Hegedűs (Imre Nagy verving András Hegedűs als premier) en de politieke onderlinge strijd tussen de vleugels van de communistische partij en de verwijdering van Rákosi aan de macht als tekenen die de zwakte van de communisten bewezen. De actieve deelname van de Russische bezetting krachten bij het handhaven van de binnenlandse politieke orde, hoewel hij inzag dat de Hongaarse samenleving werd verder gedistantieerd van het communisme dan de Poolse. Volgens hem, was Imre Nagy een totalitaire communist maar zijn politieke programma bootste de harde stalinistische zware industrie niet na. Hij beschreef in detail de belangrijkste momenten van Nagy’s carrière: Russische gevangenschap tijdens de Eerste Wereldoorlog, toetreden tot de Sovjetrevolutie. Hij keerde terug naar Hongarije na de Eerste Wereldoorlog, maar als Moskoviet moest hij vluchten na de “staatsgreep van Béla Kun” en daarna na de communistische overwinning tot 1953 was hij een van de functionarissen van Hongaarse communistische leiding. Hij gedetailleerd de verschillen tussen de minister-premier programma van Imre Nagy uit 1953 en de stalinist. Imre Nagy werd op dit kritieke moment verwacht dat een oplossing vinden voor een acuut maatschappelijk probleem dat zich had ontwikkeld, bijvoorbeeld door een einde te maken aan de kolchozisering, de gecombineerde gedwongen collectieve landbouw in Sovjetstijl. Het is duidelijk dat de politieke omstandigheden en actoren in details werden beschreven.
Algemeen Handelsblad, 24 oktober 1956
Interessant is dat hij naast zijn eigen commentaar ook presenteerde wat de officiële propaganda over de revolutie luidde. Op basis hiervan verklaarde hij dat de communisten over de gebeurtenis zeiden, zoals sommige westerse intelligentsia vermengd met contrarevolutionaire bendes de opschudding veroorzaakten. De auteur was van mening dat de betekenis van de gebeurtenis lag in het feit dat het de Sovjet-Hongaarse alliantie kon verstoren. Volgens hem kon de Hongaarse samenleving niets anders doen omdat Hongarije bestond in zo’n ongunstig systeem van alliantie en sociale orde dat Hongaren dwong zich te verzoenen met de bezettende Russen, omdat Hongarije geen noemenswaardige steun vond bij de naburige Slavische staten of Roemenië. In zijn perspectief was het verschil tussen de Poolse en Hongaarse situaties dat: terwijl de Poolse natie hun nieuwe staat te danken had aan Sovjetinvloed, de Hongaren dat niet hadden. Bovendien waren de Polen juist hierdoor flexibeler ten opzichte van de Sovjetbezetters. Hij dacht dat hoewel de Polen de Russen ook niet mochten, ze meer uit dwang met hen samenwerkten. Volgens zijn informatie, die hij ontwikkelde op basis van de verhalen van de reeds gevluchte dissidenten uit beide staten. Gomulka en zijn Poolse kring zijn nationalistisch, vergelijkbaar met Hongaarse demonstraten. Dit is ook een goed symbool van de dwang van beide mensen, aangezien het communistische idee niet geworteld was in de samenleving en daarom moet dwang tegen beide samenlevingen zijn gebruikt. Dit was de nieuwe staat voor de Polen, maar in het geval van Hongaren bestond zo’n reden niet. Dit was volgens hem de reden waarom de Hongaarse communisten de Hongaarse samenleving meer moesten terroriseren dan in Polen.
Volgens de auteur werd dit ook bewezen door de situatie van Gomulka die in tegenstelling tot László Rajk, niet werd vervolgd en geëxecuteerd. Dit had een propagandatruc kunnen zijn, aangezien László Rajk conceptuele rechtszaak of demonstratie en de executie van hem meer een afleiding waren binnen de communistische gelederen, terwijl Gomulka niet zo diep in de slijpers van de partij verdween. Deze subjectieve bevinding was mogelijk het gevolg van een gebrek aan nauwkeurige kennis, maar was mogelijk ook gericht op het creëren van sociale stemmingen. Volgens hem is de strijd tussen de facties binnen de Hongaarse partij ook aanzienlijk groter dan in de Poolse partij. Hij wees er ook op dat Rákosi anti-titoist was en dat dit een reden was waarom de Hongaarse diplomatie geen serieuze toenadering tot de buurlanden kon tonen, zelfs niet na de dood van Stalin. Bovendien zat er wat propaganda in het artikel zoals de auteur het zo verwoordde: Hongarije zou het beter had gedaan als het handelde met het Westen. Deze propagandistische verklaring is de moeite waard omdat het een goede indicatie is dat de Nederlandse samenleving niet op de hoogte was van het verloop van de Sovjetbevrijdingsbezetting en de auteur kon daarom gemakkelijk aannemen dat: Hongarije het beter had gedaan als… zoals Hongarije een keuze had, die was geen andere bestaande.
De cover van de populistische krant De Telegraaf stond vol met gebeurtenissen in Hongarije: “Demonstrerende studenten eisen terugkeer van ex-premier Imre Nagy. Hongarije volgt Pools voorbeeld. Boedapest afgesneden van buitenwereld. Stad kookt van massale onrust.” – luidde de titel van het hoofdartikel in het nummer van 24 oktober. De compositie van Poolse, Hongaarse en Egyptische gebeurtenissen vormde de omslag. Hun artikel is rechttoe rechtaan, maar minder gedetailleerd en schetste een wat vager beeld van de situatie dan het artikel hierboven. Hij presenteerde de gebeurtenissen vanuit het standpunt van demonstranten, dus hij was vooral bezig met de details van de parade en de eisen, acties en stemmen van de demonstranten. “Weg met de Russische troepen” en “Wij willen een nieuwe regering met Imre Nagy”. Volgens de auteur kreeg de sympathie van de Hongaren bij de Poolse gebeurtenissen eerst een anti-regering en daarna een anti-Sovjet sfeer, wat resulteerde in de tussenkomst van de communistische macht vanwege de slogans. De auteur verloor het toneel van de eerste gewapende botsing omdat hij zei – het kan niet worden uitgesloten, alleen om de schok te vergroten – dat het leger aanvankelijk het vuur opende op de vreedzame en ongewapende massa in het parlement, maar de ernstigste gevechten vonden plaats in het gebouw van Hongaarse Radio. Deze onnauwkeurigheid is mogelijk het gevolg van de kwaliteit van de radiotransmissies onzeker zijn en dat er ook geen telefoonverbinding is.
De Friese Koerier gebruikte informatie van persbureau AFP: “Uitdrukking aan solidariteit met Polen. Grote demonstraties in Hongaarse hoofdstad”. Het behandelt het onderwerp in een veel kortere termijn, omdat de inhoud van deze krant minder is dan de twee bovengenoemde reuzen. Er staat een artikel op de voorpagina en een kort commentaar op de vierde pagina. De Petoefi Klub is een communistische jongerenorganisatie die ook nationalistisch was. Dit feit heeft de Nederlandse journalisten enigszins in verwarring gebracht, aangezien dit wangedrag meerdere keren is genoemd. Hij werd op de hoogte gebracht van de exacte tijd: de demonstraties vonden plaats tussen drie uur ’s middags en zes uur ’s avonds. Net als de auteurs van de twee bovenstaande artikelen presenteerde hij het evenement als een nationale parade waarin regeringstroepen tussenbeide kwamen nadat de claims waren voorgelezen. Hij zette de eisen van de demonstranten en het verloop van de parade uiteen. Verwijzend naar informatie van het MTI, ontdekte hij dat er slachtoffers vielen, maar ging hij niet in detail in op de gevechten tijdens de nacht. Ze waren geschreven in het tweede artikel: “Hongarije vraagt Sowjet-troepen om hulp”. Het artikel vermeldde kort de strijd waarin de militante troepen van de geheime dienst in botsing kwamen met opstandige groepen Hongaarse demonstranten, daarbij verwijzend naar Weense bronnen. De auteur benadrukte dat de ernst van de situatie werd aangetoond door de dwang van de Hongaarse regering om hulp te zoeken bij de Sovjetbezetters om de situatie op te lossen.
Een eigentijdse bron van het onderzoek: "Hongaren dwingen de partij tot capitulatie"
De sociaaldemocratische Het Vrije Volk presenteerde een grote redactionele en wijdde een extra lange toelichting artikel aan de gebeurtenissen. “Hongaarse volk komt in opstand. Russen tussenbeide in bloedige revolutie. Nagy nu weer premier.” Het artikel begon ’s ochtends met de Russische mars en presenteerde pas later de omstandigheden van de demonstraties. De informatiestroom stopte direct, er is geen telefoonverbinding en er kan alleen naar de uitzendingen van Boedapest Radio worden verwezen die eveneens onzeker zijn – de omstandigheden genoemd, Volgens de overheid propaganda, had de eerste opstandelingen al overgegeven, maar nauwelijks een uur na de aankondiging, schoten en geschreeuw van vanmorgen waren gehoord voordat de radio uitgezonden toespraak Imre Nagy. De schrijver bepaalde het aantal demonstraten op ongeveer tweehonderdduizend. Hij maakte echter een fout bij het beschrijven van de eerste stappen van de regering van Imre Nagy, omdat hij ten onrechte verklaarde over de persoonlijke deelname van Imre Nagy aan het verzoeken om Russische militaire steun aan de Hongaarse communistische regering. De auteur schreef over de onderhandelingen tussen de opstandelingen en Imre Nagy en de eisen van hen. Hij benadrukte dat de oorspronkelijke studentendemonstratie in de middag een aangekondigde en geautoriseerde demonstratie was. De regering wilde het achteraf alleen verbieden om informatie te verzamelen over dat de demonstratie uit hun macht zouden kunnen glippen, maar op dat moment had zich al een enorme menigte verzameld op het Stalinplein en het leek zinloos om dit te voorkomen en daarom leek het de regering na de het verbieden was weer aan te kondigen toegestaan door het verbod in te trekken. Tegelijkertijd geloofde de auteur van het artikel dat de verlamming van het leiderschap van de Hongaarse Communistische Partij werd ontdekt in de elementaire kracht van de gebeurtenis, die leidde tot gouvernementele mislukking. De demonstraten spraken tegelijkertijd tegen Rákosi, Gerő, de Sovjet-Unie, het Warschaupact en de wetteloosheid.
Op de derde pagina schreven ze dat “Hongaren dwingen partij te capitulatie”. Verwijzend naar het vroege ochtendnieuws van Boedapest Radio, liet de auteur zijn lezers weten dat de oorzaak van de gevechten was dat de eenheden van de Hongaarse communistische staatsveiligsheidspolitie het vuur openden op de menigte, was resulteerde in een golf van verzet en rellen. Hij beschreef het hele proces met verwijzing naar Weens nieuws: hij beschreef nauwkeurig de gebeurtenissen die plaatsvonden rond de Hongaarse Radio. In tegenstelling tot andere Nederlandse schrijvers miste hij de locatie en de datum niet, en zelfs hier kunnen we uitgebreid lezen over de gebeurtenissen. Hij benadrukte dat de bouw van de Hongaarse Radio niet werd beschermd door politie-eenheden of eenheden van het Hongaarse leger, maar door eenheden van de geheime dienst. Een groep demonstranten marcheerde naar het gebouw van de Hongaarse Radio om misschien de radio-aankondiging van Ernő Gerő, die terugkeerde uit Joegoslavië, te voorkomen. Gerő stond op het punt om aan te kondigen dat de afscheiding van Hongarije van de Sovjet-Unie slechts een verzinsel was. Vijf vrachtwagens van zwaarbewapende in het zwart geklede team kwamen aan bij het gebouw van Hongaarse Radio. Volgens de auteur schreeuwden de demonstranten naar de schutters en riepen ze hen op om te vertrekken. Om half tien ’s avonds wilden de demonstranten een delegatie naar het gebouw sturen, maar werden gearresteerd. Toen werd de menigte moe om in te breken in het gebouw, maar de veiligheidstroepen gooiden traangas naar hen en schoten vervolgens in de menigte. Volgens de auteur, is dit fataal geworden omdat het gewapend verzet is opgeblazen. In het gebouw van Radio Boedapest zijn een dode en meerdere gewonden opgenomen. Deze botsing bij de nachtelijke rellen leidde tot een verlenging van de avondklok. De eerste vluchtelingen die op 24 oktober om zeven uur ’s ochtends in Wenen aankwamen, verklaarden dat er na het verlaten van de stad rond half negen ’s avonds, geen grote opschudding was, maar alleen vreedzame demonstraties. De vluchtelingen dachten dat de hele gebeurtenis rond tien uur had kunnen beginnen. Uit dit artikel kon de contemporaine Nederlandse lezer in detail leren over de veranderingen binnen het Hongaarse politieke leiderschap, bijv. over de reorganisatie van het Politiek Comité van de Hongaarse Arbeiderspartij, de vernieuwing van het Centraal Comité van de partij en verschillende elementen van de rehabilitatie van Imre Nagy.
De voorpagina van het Nieuwsblad van het Noorden, een contemporaine traditionele perspublicatie uit Noord-Holland provincie, beschreef de toestand van het IJzeren Gordijn: “IJzeren gordijn wordt steeds meer verbroken. Na Polen ook Hongarije in beweging. Regering te Boedapest vraagt hulp der Russische troepen”. Volgens de auteur van dit dramatische artikel veranderde een vreedzame demonstratie met deelname van voornamelijk studenten in rel nadat de arbeiders meededen. Hij rapporteerde nauwkeurig over de doelstellingen van de beweging en de eisen van de menigte. De rehabilitatie van Imre Nagy en benoeming in een hogere functie ging gepaard met Gomulka en de gebeurtenissen in Polen. Hij benadrukte dat de Poolse communisten in staat waren te voorkomen dat de situatie bijt en dat de Russen hun troepen terugtrokken. Het artikel noemt geen Sovjettroepen, het was beslist en categorisch geschreven en sprak altijd de tussenkomst van het Russische leger uit. Het illustreert de illusie van de situatie door te zeggen dat vreedzame demonstranten eigenlijk contrarevolutionaire overvalbendes zouden zijn, aldus de communistische radio-uitzending. Deze dualiteit is overal te vinden behalve in de communistische krant. Er kwam echter enige typografie voor in dit veeleisende werk, dat waarschijnlijk te wijten was aan de onoplettendheid van de redactie, omdat het ten onrechte beweerde dat de Poolse generaal Josef Bem een beroemde held was van de Hongaarse Onafhankelijkheidsoorlog in 1948 (!)
De cover van 24 oktober uitgave van "De Waarheid"
Alleen de officiële persorgaan van de Communistische Partij, De Waarheid, pleitte duidelijk voor de tussenkomst van de regering en officiële instanties. Het artikel heeft een korte en vijandige toon en het artikel wordt minder benadrukt dan de Poolse of Noord-Afrikaanse gebeurtenissen die ernaast zijn gepubliceerd. Het illustreert goed dat ze probeerden het gewicht van de gebeurtenissen te verminderen. "... contra-revolutionaire benden in het land bloedige aanvallen verrichten." Dit dagblad was duidelijk de spreekbuis van de Pravda in Nederland, dus het is niet verwonderlijk dat het artikel geen objectieve presentatie zoekt, noch wat betreft de redenen voor het gebeurtenis noch het verloop ervan. Besproeien, misschien is dit wat dit artikel het beste kenmerkte in vergelijking met andere. Op basis van het artikel zou voor de lezer een iets ander beeld kunnen worden gecreëerd. Volgens dit had de grootste Hongaarse opstandelingengroep zich al overgegeven en het uitbreken van de gevechten, alle schade en slachtoffers zijn de schuld van de consequent zogenaamde "reactionaire criminele benden" die de vreedzame demonstranten waren. Hij herinnerde zich de Hongaarse politieke veranderingen alleen in de krantenkoppen en de radiotoespraak van Imre Nagy werd geëvalueerd in het vervolgartikel. De auteur van het artikel schreef wat Imre Nagy beweerde in zijn officiële radio-aankondiging, alleen dat subversieve elementen zich onder de demonstranten hadden kunnen vermengen, waardoor ze vijandig werden. Hij benadrukte ook het doel van Nagy, namelijk het Hongaarse pad van het socialisme ontwikkelen. De toespraak van de president van de republiek van Zoltán Tildy werd slechts kort genoemd.
De cover van 24 oktober 1956 uitgave van "Amigoe di Curacao"
Amigoe di Curaçao verscheen in het Caribisch gebied en bracht verslag uit over de gebeurtenissen van 23 oktober 1956 in Boedapest. De titel van het hoofdartikel citeerde het wachtwoord van de demonstranten: "Weg met de Russische troepen!" en vervolgde: “Schoten als achtergrondgeluiden van Hongaarse radio-uitzendingen. Nog steed anti-Russische demonstraties in Polen. " Dit is een soort samenvatting van beide Centraal-Europese gebeurtenissen. De auteur werkte aan zowel de Poolse als de Hongaarse solidariteit en beschreef beide situaties in detail. De Hongaarse demonstratie was slechts een vreedzame demonstratie van sympathie en escaleerde vanwege de onvoorbereide van de regering. Hij benadrukte de Hongaarse nationale stijl van de demonstratie en dat er geen teken van communistische symbolen te vinden was. Het artikel bevatte ook informatie over de achtergrond van de beweging en ging verder met de Poolse crisis.
Algemeen kan worden gesteld dat het uitbreken van de Hongaarse Revolutie van 23 oktober 1956 direct na de eerste botsingen in detail in de Nederlandse pers werd gepresenteerd. Natuurlijk waren de artikelen niet vrij van persoonlijke resoluties of politieke uitingen. De Nederlandse journalisten probeerden voor het grootste deel degelijk werk te leveren en ook een nonchalant systeem te gebruiken om dergelijke ontwikkelingen te rechtvaardigen. Met uitzondering van de Nederlandse communistische krant werd de neergang van de Hongaarse communistische regering grotendeels verklaard, wat volgens hen een van de meest urgente factoren was bij de inzet van Sovjettroepen. Opvallend is dat in sommige gevallen ook onnauwkeurigheden aan het licht kwamen door grotendeels onoplettendheid en de onzekerheid van de situatie goed werd geïllustreerd door de artikelen. De Nederlandse pers veroordeelde de inzet van Sovjettroepen en uit de bewoordingen van de artikelen bleek dat ze niet veel vertrouwen hadden in de geloofwaardigheid van de Hongaarse communistische radio-uitzendingen, zoals blijkt uit het feit dat de meeste storingen in de communicatiekanalen werden onderbroken.
Bronnen en literatuur:
De bronnen van de contemporaine Nederlandse kranten:
De releases van 24 oktober 1956: Algemeen Handelsblad, Amigoe di Curaçao, De Telegraaf, De Waarheid, Friese Koerier, Het Vrije Volk, Nieuwsblad van het Noorden
Literatuur:
Rainer M. János: Az 1956-os magyar forradalom. (János Rainer M.): De Hongaarse Revolutie van 1956) – Osiris, Budapest, 2016.
Tischler János (szerk.): Budapestről jelentjük… - Az 1956-os forradalom az egykori nemzetközi sajtóban. (János Tischler (ed,): We rapporteren vanuit Boedapest… - De revolutie van 1956 in de contemporaine internationale pers) – 1956-os Intézet (1956 Institute), Boedapest, 2007.
Pünkösti Árpád: Rákosi, Sztálin legjobb tanítványa (Árpád Pünkösti: Rákosi, de beste leerling van Stalin) -Európa, Boedapest, 2004.
